कोटामध्ये आत्महत्यांची मालिका: जेईई परीक्षेचा ताण?

कोटा शहरात २४ तासांत दोन विद्यार्थ्यांच्या आत्महत्येची घटना, जेईई परीक्षा ताणतणावाचे कारण?

राजस्‍थानमधील कोटा शहरात इंजिनिअरिंगच्या प्रवेशासाठी ‘जेईई’ (JEE) परीक्षेची तयारी करत असलेल्या दोन विद्यार्थ्यांनी २४ तासांच्या अंतराने आत्महत्या केल्याने संपूर्ण शहरात खळबळ माजली आहे. या दुःखद घटनांमुळे विद्यार्थ्यांच्या मानसिक ताण आणि शारीरिक दबावाच्या बाबतीत चर्चा सुरु झाली आहे. जेईई परीक्षेच्या तयारीचा ताण सहन न करणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी आपल्या जीवनाचा अंत केल्याने या क्षेत्रातील गंभीर समस्यांना वाचा फोडली आहे.

अभिषेक लोढा आणि नीरज यांची आत्महत्या

पहिली घटना ८ जानेवारी रोजी घडली, ज्यामध्ये हरियाणाच्या महेंद्रगड येथील नीरज याने आत्महत्या केली. दुसरी घटना याच २४ तासांत घडली, ज्यामध्ये मध्य प्रदेशाच्या गुणा येथील अभिषेक लोढा याने आपले जीवन संपवले. अभिषेकने त्याच्या मृत्यूपूर्वी पोलिसांकडे एक चिठ्ठी सोडली होती, ज्यामध्ये त्याने स्पष्टपणे लिहिलं होतं, "मी अभ्यास करू शकत नाही. मी जेईई परीक्षेची तयारी करत आहे, पण ते माझ्या क्षमतेच्‍या पलीकडेचे आहे. माफ करा." या चिठ्ठीने त्याच्या ताणावाटीचे प्रमाण उघड केले आहे.

अभिषेक लोढा कोटा शहरात जेईईच्या तयारीसाठी मे महिन्यात आला होता. त्याच्या कुटुंबीयांनी दिलेल्या माहितीनुसार, तो दररोज नियमितपणे अभ्यास करत असे आणि कधीही ताण व्यक्त करत नव्हता. त्याच्या काकांनी सांगितले की, "अभिषेकने कधीही त्याच्या ताणाबद्दल काहीच सांगितलं नाही. त्याचे सर्व काही व्यवस्थित आहे असेच तो सांगत असे." तरीही, परीक्षेचा ताण त्याच्या मनावर जडला आणि त्याने आत्महत्येचा टोकाचा निर्णय घेतला.

कोटा – जेईई परीक्षेच्या तयारीसाठी प्रसिद्ध, पण ताणाचे केंद्र

कोटा शहर हे भारतातील सर्वाधिक प्रसिद्ध शिक्षण केंद्रांपैकी एक आहे, जिथे विद्यार्थी इंजिनिअरिंग आणि मेडिकल प्रवेश परीक्षा म्हणजेच जेईई, नीट आणि इतर स्पर्धात्मक परीक्षांच्या तयारीसाठी येतात. २०२३ मध्ये कोटा शहरात २४ विद्यार्थ्यांनी आत्महत्या केली होती, जे २०२४ मध्ये १७ पर्यंत घटले होते. तथापि, याच दरम्यान विद्यार्थ्यांवर होणाऱ्या मानसिक ताणाची समस्या अजूनही मोठी आहे.

जेईई परीक्षेचा ताण आणि मानसिक आरोग्याचा प्रश्न

जेईई परीक्षेची तयारी करत असताना विद्यार्थ्यांना लागणारा शारीरिक आणि मानसिक ताण एक मोठी समस्या बनला आहे. अभ्यासाच्या अतिवृद्धीसह, परीक्षेची अत्यधिक ताण असलेली तयारी विद्यार्थ्यांच्या मानसिक आरोग्यावर प्रतिकूल प्रभाव टाकू शकते. त्यांच्या मनात असलेले दबाव, अपेक्षांचे ओझे, आणि शाळेतील, घरातील आणि कुटुंबातील ताण, हे सगळे त्यांच्या मानसिक स्थितीला नकारात्मक रूप देतात.

उपाय आणि समाधानाच्या दिशेने

कोटा शहरात अशा घटनांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी विविध शाळा आणि कोचिंग संस्थांनी मानसिक स्वास्थ्याच्या कार्यक्रमांची सुरूवात केली आहे. यामध्ये विद्यार्थ्यांना ताणमुक्त आणि सशक्त बनवण्यासाठी मदतीच्या उपाययोजना समाविष्ट आहेत. तथापि, यासाठी विद्यार्थ्यांचे मानसिक आरोग्य या बाबीकडे अधिक लक्ष देणे अत्यंत आवश्यक आहे.

शाळांना आणि कोचिंग संस्थांना त्यांच्या विद्यार्थ्यांचे मानसिक आरोग्य प्राथमिकतेवर ठेवावे लागेल. त्यांच्या मानसिक ताणाची ओळख पटवून त्यांना योग्य मदत पुरवणे आणि मानसिक समस्या असलेल्या विद्यार्थ्यांना सल्ला देणे, हे आवश्यक आहे. याशिवाय, त्यांना खेळ, ध्यान आणि विश्रांती यांसारख्या ताणमुक्त उपक्रमांचा सल्ला देणे महत्त्वाचे आहे.

समाजाच्या आणि शाळा व्यवस्थेच्या जबाबदाऱ्या

शाळा आणि कोचिंग संस्थांच्या व्यवस्थापकांसोबतच, घरातील सदस्य आणि समाजही विद्यार्थ्यांच्या मानसिक ताणावावर लक्ष ठेवायला हवे. विद्यार्थ्यांच्या शालेय आयुष्याचा प्रभाव त्यांच्या भविष्यातील आरोग्यावर असतो, आणि यासाठी त्यांचं मानसिक आरोग्य आणि ताणमुक्त वातावरण खूप महत्त्वाचे आहे.

अशा घटना विद्यार्थ्यांच्या भावनिक आणि मानसिक परिस्थितीचे प्रमाण दर्शवितात. ताण मुक्त करण्यासाठी शिक्षक, माता-पिता, आणि विद्यार्थ्यांनी एकत्र येऊन योग्य मार्गदर्शन आणि मदत करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून असे दुर्दैवी प्रसंग पुन्हा घडू नयेत.

निष्कर्ष

कोटा शहरातील आत्महत्यांच्या घटनांनी एक गंभीर संदेश दिला आहे की, विद्यार्थ्यांच्या मानसिक आरोग्याचा मुद्दा खूप महत्त्वाचा आहे. ताणमुक्त वातावरण तयार करणे आणि विद्यार्थ्यांना योग्य मार्गदर्शन मिळवून देणे, हे एक मोठं आव्हान आहे. शालेय व्यवस्थांनी आणि कुटुंबांनी विद्यार्थ्यांना त्यांच्या मानसिक आरोग्याची काळजी घेण्यासाठी उपाययोजना करण्याची आवश्यकता आहे, ज्यामुळे त्यांचा भविष्य काळ चांगला होईल.