ALH ध्रुव हेलिकॉप्टरची उड्डाणे थांबवली!

ALH ध्रुव हेलिकॉप्टर जमिनीवर! HAL ने उड्डाणे थांबवण्याचा घेतला निर्णय

पोरबंदर येथे ५ जानेवारी रोजी भारतीय तटरक्षक दलाचे ALH ध्रुव Mk III हेलिकॉप्टर कोसळल्यानंतर हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेडने (HAL) तातडीने मोठा निर्णय घेतला आहे. स्वदेशी बनावटीच्या या दुहेरी इंजिन असलेल्या हेलिकॉप्टरची उड्डाणे तात्पुरती थांबवण्याचे आदेश HAL ने दिले आहेत. अपघाताच्या चौकशीचे परिणाम येईपर्यंत या हेलिकॉप्टर्सच्या सर्व ऑपरेटर्सना त्यांचा वापर थांबविण्यास सांगितले आहे.

दुर्घटनेचे स्वरूप आणि पार्श्वभूमी

गुजरातमधील पोरबंदर येथे झालेल्या दुर्घटनेत भारतीय तटरक्षक दलाचे ALH Dhruv Mk III हेलिकॉप्टर उड्डाणाच्या वेळी अचानक जमिनीवर कोसळले. हेलिकॉप्टरमधील तीन क्रू सदस्य – कमांडंट सौरभ, डेप्युटी कमांडंट एस.के. यादव, आणि एअरक्रू डायव्हर मनोज प्रधान यांचा या अपघातात मृत्यू झाला. प्राथमिक तपासणीत असे समजते की हेलिकॉप्टर कोसळण्याच्या आधी पायलटांनी नियंत्रण गमावले होते.

फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर (FDR) आणि कॉकपीट व्हॉइस रेकॉर्डर (CVR) च्या प्राथमिक विश्लेषणातून नियंत्रणात अचानक आलेले बिघाड ही दुर्घटनेची शक्यता असल्याचे समोर आले आहे. यामुळे पायलटांच्या सूचनांना हेलिकॉप्टर प्रतिसाद देऊ शकले नाही, असे अधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केले.

HAL चा निर्णय आणि कारणे

HAL ने सुरक्षा हे सर्वोच्च प्राधान्य मानून ALH ध्रुव हेलिकॉप्टरची उड्डाणे थांबवण्याचा निर्णय घेतला आहे. दोन वर्षांत दुसऱ्यांदा असा निर्णय घेण्यात आला आहे. २०२३ मध्ये चार मोठ्या दुर्घटनांनंतर, आणि तांत्रिक तपासणीसाठी संपूर्ण ताफ्याला अनेक वेळा जमिनीवर ठेवावे लागल्याच्या पार्श्वभूमीवर ही घटना घडली आहे.

५.५ टन वजनाच्या ALH Dhruv हेलिकॉप्टरमध्ये वीज खंडित होणे आणि गियर बॉक्स निकामी होणे यांसारखे तांत्रिक बिघाड वारंवार दिसून आले आहेत. सशस्त्र दलाकडे सध्या ३३० ALH हेलिकॉप्टर्स आहेत, ज्यांचे याआधीही काही वेळा उड्डाणे थांबवली गेली आहेत.

२०२१ आणि २०२३ मधील दुर्घटना

जून २०२१ मध्ये दाखल झालेल्या ALH Dhruv Mk III हेलिकॉप्टरने सराव उड्डाणाच्या दरम्यान २०० फूट उंचीवर घिरट्या घालत असताना नियंत्रण गमावले होते. या दुर्घटनेत हेलिकॉप्टरला आग लागून तीन जणांचा मृत्यू झाला होता.

२०२३ मध्येही अरबी समुद्रात तटरक्षक दलाचे ध्रुव हेलिकॉप्टर कोसळले होते, ज्यामध्ये दोन पायलट आणि एका एअरक्रू डायव्हरचा मृत्यू झाला होता.

दुर्घटनेचे तांत्रिक कारण आणि सुरक्षा तपासणी

पोरबंदर दुर्घटनेनंतर सुरक्षा तपासणीसाठी सशस्त्र दलांनी ALH Dhruv हेलिकॉप्टर्सची उड्डाणे तात्पुरती थांबवली आहेत. प्राथमिक तपासणीत हेलिकॉप्टरच्या नियंत्रण प्रणालीतील वीज पुरवठा खंडित होणे आणि गियर बॉक्सचा अचानक निकामी होणे यांसारखे तांत्रिक बिघाड उघडकीस आले आहेत.

आता पुढे काय?

HAL ने या दुर्घटनेनंतर तातडीने चौकशी सुरू केली आहे. अपघाताचे नेमके कारण समजले नाही, तोपर्यंत ALH Dhruv हेलिकॉप्टरच्या उड्डाणांवर निर्बंध कायम ठेवले जातील. सशस्त्र दलांना यासाठी तांत्रिक सुधारणा आणि सुरक्षेच्या उपाययोजनांचे आदेश दिले आहेत.

भारतीय तटरक्षक दलासाठी अत्यंत महत्त्वाचे असलेल्या ALH Dhruv Mk III हेलिकॉप्टरचा कार्यक्षम वापर पुन्हा सुरू होण्यासाठी अपघाताच्या कारणांवर समाधानकारक तोडगा काढणे आणि हेलिकॉप्टर्समध्ये आवश्यक सुधारणा करणे महत्त्वाचे आहे.

उड्डाणांवरील मर्यादा: भारताच्या संरक्षण प्रणालीवर परिणाम

ALH Dhruv हेलिकॉप्टर्स भारताच्या सशस्त्र दलांसाठी महत्त्वाची भूमिका बजावतात. लष्करी आणि सागरी बचाव कार्यांपासून ते सीमावर्ती भागांतील वाहतुकीसाठी ही हेलिकॉप्टर्स वापरली जातात. त्यामुळे अशा अपघातांमुळे देशाच्या संरक्षण व्यवस्थेत अडचणी निर्माण होण्याची शक्यता आहे.

HAL च्या तांत्रिक चाचण्या आणि सुधारणा पुढील काळात या हेलिकॉप्टर्सच्या सुरक्षिततेवर आणि विश्वासार्हतेवर ठराविक परिणाम करतील, अशी अपेक्षा आहे.